Hàn the là một loại hóa chất được biết dưới nhiều tên gọi khác nhau như Tinhal, Borax, bồng sa, bàng sa, nguyên thạch...Tên khoa học của hàn the là Natrium biboricum (Borate hydraté de sodium), công thức hóa học là Na2B4O7.10H2O.
Hàn the là được cho vào giò chả, nem chua, mì sợi, dưa chua … để tăng độ dai, giòn của những món ăn này. Trong bảo quản thực phẩm, hàn the được cho vào thịt, tôm, cá để giúp những thức ăn này lâu ươn. Khi cho vào thịt, lạp xưởng, hàn the có tác dụng giữ được sắc đỏ, tạo sự đẹp mắt. Ngoài ra, hàn the có tính sát trùng và kích ứng nhẹ nên trong công nghiệp dược phẩm dùng để pha thuốc súc miệng, thuốc đánh răng, thuốc mỡ chống nấm ngoài da (10-15%). Trong đông y còn dùng bồng sa (dung dịch 1-2%) để súc miệng trừ hôi miệng, viêm họng...
Tuy được dùng từ rất lâu nhưng những năm gần đây, hàn the đã bị cấm sử dụng trong thức ăn do những tác hại nguy hiểm của nó được ghi nhận ngày một nhiều. Hàn the hấp thu vào cơ thể con người qua đường ăn uống rất nhanh. Khi vào máu, độc chất sẽ đi đến khắp các cơ quan, tập trung nhiều nhất ở ống tiêu hóa, gan, thận, não, da.
Sau ba ngày ở trong cơ thể, hàn the mới được thải ra ngoài qua nước tiểu nhưng một lượng nhỏ vẫn tích lũy lại rất lâu trong cơ thể. Hàn the có thể gây nôn mửa, ỉa chảy, co cứng cơ, ban đỏ da, màng niêm dịch, sốc trụy tim... Ăn nhiều có thể gây tử vong trong thời gian ngắn. Về lâu dài có thể gây khô da, rối loạn dạ dày, suy thận mãn tính, giảm sút trí tuệ, teo tinh hoàn thậm chí bị ung thư.
Hàn the có độc tính cao với con người. Chỉ 15 gram hàn the đã đủ gây ngộ độc cho người lớn. Còn với trẻ em, chỉ cần 1 gram đã gây ngộ độc cấp, tổn thương nhiều cơ quan, nguy hiểm đến tính mạng.
Theo BS. Nguyễn Thị Kim Thoa
(Bệnh viện Nhi Đồng 1 TP HCM)